Uluslararası ve Geçici Koruma Altındaki Yabancılar İçin Çalışma İzinleri

Geçici ve uluslararası koruma altındaki yabancıların çalışma izinleri, başvuru süreçleri, istihdam kotası ve sosyal haklar hakkında önemli bilgiler.Çalışma izni Türkiye’de yabancıların yasal olarak çalışabilmesi için gereken ve 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’na dayanan bir belgedir. 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’na göre, uluslararası koruma altındaki ya da geçici koruma statüsüne sahip yabancıların çalışma izni almadan çalışması mümkün değildir. Bu belge, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından düzenlenmektedir.

• Geçici Koruma Altındakiler: Kayıt tarihinden itibaren 6 ay sonra başvurabilirler.
• Uluslararası Koruma Başvuru Sahipleri: Koruma başvuru tarihinden 6 ay sonra başvurabilirler.
• Mülteciler ve İkincil Koruma Sahipleri: Kimlik belgeleri çalışma izni yerine geçer.

Çalışma izni Türkiye’de yabancıların yasal olarak çalışabilmesi için gerekli olan resmi bir belgedir. 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’na göre, uluslararası koruma altındaki ya da geçici koruma statüsüne sahip yabancıların çalışma izni almadan çalışması mümkün değildir. Bu belge, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından düzenlenmektedir.

• Geçici Koruma Altındakiler: Kayıt tarihinden itibaren 6 ay sonra başvurabilirler.
• Uluslararası Koruma Başvuru Sahipleri: Koruma başvuru tarihinden 6 ay sonra başvurabilirler.
• Mülteciler ve İkincil Koruma Sahipleri: Kimlik belgeleri çalışma izni yerine geçer.

Çalışma izni Türkiye’de yabancıların yasal olarak çalışabilmesi için gerekli olan resmi bir belgedir. 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’na göre, uluslararası koruma altındaki ya da geçici koruma statüsüne sahip yabancıların çalışma izni almadan çalışması mümkün değildir. Bu belge, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından düzenlenmektedir.

Kimler Çalışma İznine Başvurabilir?

• Geçici Koruma Altındakiler: Kayıt tarihinden itibaren 6 ay sonra başvurabilirler.
• Uluslararası Koruma Başvuru Sahipleri: Koruma başvuru tarihinden 6 ay sonra başvurabilirler.
• Mülteciler ve İkincil Koruma Sahipleri: Kimlik belgeleri çalışma izni yerine geçer.

Çalışma İzni Başvuru Süreci

Başvuru Nasıl Yapılır?

• İşverenler, yabancıyı çalıştırmak için e-Devlet sistemi üzerinden başvuru yapar.
• Kendi adına çalışmak isteyenler, gerekli belgeleri hazırladıktan sonra bireysel başvuru yapabilir.

Gerekli Belgeler

• Geçici Koruma Altındakiler için:
  • Kimlik belgesi (99 ile başlayan numara içermeli).
  • İşverenle imzalanan iş sözleşmesi.
  • Biyometrik fotoğraf.
• Uluslararası Koruma Başvuru Sahipleri için:
  • Faaliyet belgesi ve ticaret sicil gazetesi.

Kendi İşinizi Kurma Fırsatları

Geçici koruma altındaki bireyler ve uluslararası koruma sahipleri, gerekli yasal prosedürleri takip ederek kendi iş yerlerini açabilirler. Ayrıca, bu süreçte girişimcilik destekleri ve danışmanlık hizmetlerinden faydalanarak başarıya ulaşma şanslarını artırabilirler. Örneğin, KOSGEB hibeleriyle restoran açan bir girişimcinin deneyimi, diğer girişimciler için ilham kaynağı olabilir. Girişimciler için bazı hibe ve destek programları bulunmaktadır:

• KOSGEB Girişimcilik Destekleri: KOSGEB Resmi Sitesi
• UNHCR Hibeleri: UNHCR Yardım Sayfası

Örneğin, KOSGEB desteklerinden faydalanarak kendi restoranını açan bir girişimcinin hikayesi, girişimcilere ilham verebilir. Aynı şekilde UNHCR aracılığıyla hibeler alarak el sanatları ürünleri satan bir mağaza açan bireylerin deneyimleri de başarı örnekleri olarak değerlendirilebilir.

Gerekli Belgeler

• Vergi levhası.
• Ticaret sicil gazetesi kaydı.
• Bağlı bulunduğunuz esnaf ya da ticaret odasından alınan sicil kayıt belgesi.

Geçici koruma altındaki bireyler ve uluslararası koruma sahipleri, gerekli yasal prosedürleri takip ederek kendi iş yerlerini açabilirler. Girişimciler için bazı hibe ve destek programları bulunmaktadır:

• KOSGEB Girişimcilik Destekleri: KOSGEB Resmi Sitesi
• UNHCR Hibeleri: UNHCR Yardım Sayfası

Gerekli Belgeler

• Vergi levhası.
• Ticaret sicil gazetesi kaydı.
• Bağlı bulunduğunuz esnaf ya da ticaret odasından alınan sicil kayıt belgesi.

İstihdam Kotası Uygulamaları

Türkiye’de yabancı çalışanlara yönelik istihdam kotası uygulanmaktadır. Bu kota, şu şekilde hesaplanır:

• Geçici Koruma Altındakiler: Her 10 Türk vatandaşı çalışan için 1 yabancı.
• Uluslararası Koruma Başvuru Sahipleri: Her 5 Türk vatandaşı çalışan için 1 yabancı.

Örneğin, Almanya’da benzer bir uygulama, belirli sektörlerde çalışan yabancıların toplam iş gücü içindeki oranını sınırlar. Türkiye’de ise bu kota, işverenlerin Türk vatandaşlarını istihdam etmesini teşvik etmek amacıyla uygulanmaktadır.

İstatistiklere göre, 2023 yılında geçici koruma altındaki kişilere verilen çalışma izinlerinin %60’ı tarım ve hizmet sektörlerinde yoğunlaşmıştır. Bu durum, söz konusu sektörlerin iş gücü talebinin yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, bu sektörler genellikle yabancı işçilere daha kolay erişim sağladığı için tercih edilmektedir. Bu oran, çalışma izni politikalarının sektörel ihtiyaçlara göre düzenlendiğini göstermektedir.

İstihdam kotasının kaldırılması için, çalışma izni talep edilen pozisyona uygun Türk vatandaşı bulunmadığı belgelendirilmelidir.

Türkiye’de yabancı çalışanlara yönelik istihdam kotası uygulanmaktadır. Bu kota, şu şekilde hesaplanır:

• Geçici Koruma Altındakiler: Her 10 Türk vatandaşı çalışan için 1 yabancı.
• Uluslararası Koruma Başvuru Sahipleri: Her 5 Türk vatandaşı çalışan için 1 yabancı.

İstihdam kotasının kaldırılması için, çalışma izni talep edilen pozisyona uygun Türk vatandaşı bulunmadığı belgelendirilmelidir.

Mevsimlik Tarım ve Hayvancılık İşlerinde Çalışma

Mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışmak isteyen yabancılar için çalışma izni muafiyeti başvurusu yapılabilir. Bu kapsamda:

• 99 ile başlayan yabancı kimlik numarası gereklidir.
• Geçici koruma kayıt tarihinden itibaren en az 6 ay geçmiş olması şartı aranır.
• Muafiyet başvurusu, çalışılacak ilin Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğü’ne yapılır.

Ayrıca, bu süreçte başvuru formu ve ek belgeler eksiksiz olarak hazırlanmalıdır. İlgili belgeler arasında kimlik fotokopisi, işverenin onay mektubu ve tarım/hayvancılık iş koluna ait bir iş planı yer alabilir. Bu detayların eksiksiz tamamlanması başvuru sürecini hızlandırabilir ve sonuç alma şansını artırabilir.

Mevsimlik tarım ve hayvancılık ışlerinde çalışmak isteyen yabancılar için çalışma izni muafiyeti başvurusu yapılabilir. Bu kapsamda:

• 99 ile başlayan yabancı kimlik numarası gereklidir.
• Geçici koruma kayıt tarihinden itibaren en az 6 ay geçmiş olması şartı aranır.
• Muafiyet başvurusu, çalışılacak ilin Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğü’ne yapılır.

Çalışma İzni Alanların Hakları

Çalışma izni sahibi yabancılar, şu haklardan faydalanabilir:

• Sosyal güvenlik hakları.
• Sigorta kapsamında sağlık hizmetleri.
• Emsal Türk çalışanların sahip olduğu diğer çalışma hakları.

Çalışma İzni Muafiyetleri

Bazı durumlarda yabancılar çalışma izni olmaksızın çalışabilirler:

• Mülteciler ve ıkincil koruma altındaki bireyler, kimlik belgeleri ile çalışabilir.
• Mevsimlik tarım ve hayvancılık ışlerinde çalışacak yabancılar, çalışma izni muafiyeti alarak iş yapabilir.

Türkiye’de Yasal Çalışma Yaşı

Türkiye’de çalışma yaşı 15 olarak belirlenmiştir. Ancak 14 yaşını doldurmuş ve zorunlu eğitimi tamamlamış çocuklar, eğitimlerini aksatmayacak hafif işlerde çalışabilirler.

Çalışma İzni Süresi ve Yenileme

Çalışma izni ilk seferde en fazla 1 yıllık süreyle düzenlenir. Çalışma izni süresi dolmadan en fazla 60 gün önce uzatma başvurusu yapılmalıdır. Uzatma izinleri her seferinde 1 yıl süreyle düzenlenebilir.

İş Değişikliği ve Şirket İçinde Görev Değişikliği

Çalışma izni alınan bir kişi, aynı iş yerinin farklı şubesinde çalışmak istediğinde yeni bir çalışma izni alması gereklidir. İş değiştirilmesi durumunda, eski işverenin izni iptal ettirmesi ve yeni işverenin başvuru yapması zorunludur.

Sağlık Hizmetleri ve Sigorta

Çalışma izni sahibi olanlar, Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamındaki tüm sağlık hizmetlerinden faydalanabilir. Sigorta primlerinin işveren tarafından ödenmesi gereklidir. SGK, hem genel sağlık sigortası hem de iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı koruma sağlar. Örneğin:

• Genel Sağlık Sigortası (GSS): Çalışan ve ailesi, hastanelerde muayene, ameliyat ve ilaç gibi sağlık hizmetlerinden ücretsiz veya düşük maliyetle faydalanabilir.
• İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası: Çalışanların iş yerinde meydana gelebilecek kazalar ve meslek hastalıkları durumunda sağlık hizmeti almasını ve tazminat hakkını güvence altına alır.

SGK’nın sağladığı bu avantajlar, yabancı çalışanların Türkiye’de daha güvenli bir çalışma hayatına sahip olmasını sağlar.

Çalışma izni sahibi olanlar, Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamındaki tüm sağlık hizmetlerinden faydalanabilir. Sigorta primlerinin işveren tarafından ödenmesi gereklidir.

Eğitim ve İş Kursları

Geçici koruma altındaki kişiler, İŞKUR ve Halk Eğitim Merkezleri tarafından düzenlenen dil, meslek ve hobi kurslarına ücretsiz katılabilirler. Bu kurslar sayesinde istihdam imkanları artırılabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Çalışma İzni Harcı Ne Kadardır?

Başvuru ücretsizdir, ancak onaylandığında çalışma izni harcı ve değerli kağıt bedeli ödenir.

Farklı Bir İlde Çalışabilir Miyim?

Hayır. Sadece kimlik belgesinde belirtilen ilde çalışabilirsiniz. Farklı bir ilde çalışmak için ikamet adresinizi değiştirmeniz gereklidir.

İş Değişikliği Durumunda Ne Yapılmalıdır?

Eski işveren, çalışma izni iptali için bakanlığa başvuruda bulunmalıdır. Yeni işveren, aynı şartlar altında yeniden çalışma izni başvurusunda bulunabilir.

Çalışma İzninin Geçerlilik Süresi Ne Kadardır?

İlk defa alınan çalışma izni en fazla 1 yıllık düzenlenir. Uzatma başvurularında süre bir yıl daha uzatılabilir.

Sigorta Primleri Nasıl Ödenir?

Sigorta primleri, çalışan adına işveren tarafından ödenir. Kendi adına çalışanlar ise primlerini kendileri ödemekle yükümlüdür.

Türkiye’de çalışma izni almak yabancıların yasal haklarını korumak ve çalışma düzeni sağlamak için kritik bir öneme sahiptir. Doğru bilgi ve belgelerle yapılan başvurular sayesinde yabancılar, hem yasal olarak çalışma fırsatına sahip olabilir hem de sosyal güvencelerden faydalanabilir. Bu rehberden faydalanarak süreçle ilgili bilinçli adımlar atabilir ve hem kişisel hem de mesleki hedeflerinizi gerçekleştirebilirsiniz.